================================================
================================================
BITS OF FREEDOM NIEUWSBRIEF
Nr.42 - 23 september 2014
================================================
================================================
Een uitgave van Bits of Freedom
https://bof.nl/nieuwsbrief/20140923.html
=====================================================================
Inhoud:
=====================================================================
1. Bits of Freedom bestaat 15 jaar!
2. Maurice Wessling over een old skool PRISM en Zoutkamp
3. Sjoera Nas over de Bastard Operator From Hell
4. Frank Kuitenbrouwer over het digitale zelfbeschikkingsrecht
5. Doke Pelleboer over tintelende idealen
6. Ot van Daalen met een pro-tip voor radio interviews
7. Daphne van der Kroft over het (niet) vieren van successen
8. Axel Arnbak over digitale knollen en citroenen
9. Janneke Slöetjes over internetactivisten en Club Mate
=====================================================================
1. Bits of Freedom bestaat 15 jaar!
=====================================================================
Vandaag is het precies 15 jaar geleden dat Bits of Freedom zich
officieel als stichting registreerde bij de Kamer van Koophandel. Dit
jubileum gaan we niet uitgebreid vieren, maar we willen er wel even
bij stilstaan. Daarom deze speciale nieuwsbrief, in de opmaak van de
allereerste editie.
We hebben een aantal oud-werknemers en oud-bestuursleden gevraagd om
terug te blikken op anderhalf decennium Bits of Freedom. Wat waren
successen? Wat ging er jammerlijk mis? En wat is er sinds 1999
veranderd (of juist niet)? Als je na deze trip down memory lane zin
hebt in nóg meer nostalgie: check dan ons archief met oude
nieuwsbrieven [1].
In december gaan we trouwens een ander jubileum wel uitgebreid
vieren, dan is namelijk de tiende editie van de Big Brother Awards.
Later deze maand meer daarover!
[1] https://www-old.bof.nl/nieuwsbrief/
=====================================================================
2. Maurice Wessling over een old skool PRISM en Zoutkamp
=====================================================================
Wie de nieuwbrieven van Bits of Freedom uit de beginjaren leest, zal
verbaasd zijn hoe constant de thema's zijn waarmee een digitale
burgerrechtenbeweging te maken heeft. In 1999 was zojuist een
verplichting ingevoerd voor ISP’s om hun netwerken aftapbaar te
maken. Plannen van het kabinet om voor het gebruik van encryptie
vergunningen te eisen, waren nog maar net verjaagd. En na berichten
over het wereldwijd satelliet afluistersysteem Echelon - een soort
old skool PRISM - startte het Europees Parlement in 2000 een eigen
onderzoek. In Nederland drong ondertussen het besef door dat
justitie, in vergelijking met het buitenland, wel heel veel telefoons
aftapte.
Tegen die achtergrond ging ik in januari 2000 met de makers van
VPRO's Lopende Zaken naar Zoutkamp om daar een TV rapportage te maken
over de satellietafluisterschotels van de Militaire
Inlichtingendienst, het Nederlandse mini-Echelon. Het eerste
televisie optreden van BoF. Bij aankomst bij het terrein met de twee
schotels belde ik aan en stelde mezelf netjes voor via de intercom.
"Ik ben van Bits of Freedom en heb wat vragen". De reactie was
voorspelbaar, ik werd verwezen naar een voorlichter in Den Haag.
Binnen een minuut was een auto met militairen in uniform ter plaatse.
"Goedemorgen, u bent van de VPRO?". Dat was een opmerkelijke vraag
want we reden in de privé-auto’s van de redacteuren en droegen geen
logo's of andere kenmerken van de VPRO. Hoe wisten ze dat wij zouden
komen? Meerdere verklaringen zijn mogelijk maar het maakte eigenlijk
niet uit. De rapportage kon niet meer stuk en Zoutkamp stond op de
kaart.
Maurice Wessling is Campagneleider Digitaal bij de Consumentenbond en
was de oprichter en eerste medewerker van BoF.
=====================================================================
3. Sjoera Nas over de Bastard Operator From Hell
=====================================================================
Maurice Wessling en ik werkten allebei bij XS4ALL. XS4ALL werd
verkocht aan KPN, en Maurice ging weg om een nieuwe digitale
burgerrechtenbeweging op te richten. Nu alleen nog een naam. Iets met
internet, computers, of digitaal. EFF, de Electronic Frontier
Foundation was het lichtende voorbeeld van een echte digitale
burgerrechtenorganisatie. Maar het was ook 1998, hoogtepunt van de
eerste internetbubbel. Alles met internet en cyber klonk commercieel.
En Electronic Frontier klonk ook iets teveel naar internetevangelie.
Al brainstormend dacht ik aan een festival dat ik bij de Balie had
georganiseerd, Kids en Bits. Iets met bits, dat zou mooi zijn. En
iets met vrijheid. Bits of Freedom werd het, of nee, liever nog BOFH,
om bij het jargon van die tijd te blijven. De Bastard Operator From
Hell, die ijskoud 'nee' zegt, ook als je het vriendelijk vraagt,
omdat hij vindt dat het niet deugt. Die mentaliteit, zelf denken en
vanuit je eigen ethiek handelen, dat was een lichtend voorbeeld.
Nu alleen de domeinnaam nog. BOFH.nl leek ons wel wat, Bits of
Freedom Holland. De domeinnaam bleek in handen van XS4ALL-oprichter
Cor Bosman. Die vervolgens, toen Maurice het héél vriendelijk vroeg,
ijskoud nee zei. Geheel rolgetrouw. Want Maurice was geen operator.
En dus moest het domein in handen blijven van een echte
systeembeheerder. Maar de domeinnaam bof.nl bleek nog wel
beschikbaar. Kom daar nu nog maar eens om, een drieletterige
domeinnaam! Vrijheid, maar tegelijk ook een noodkreet, om te redden
wat er te redden valt. Nog steeds een toepasselijke naam.
Sjoera Nas is Internet en telecom expert bij het College bescherming
persoonsgegevens. Zij was mede-directeur van BoF.
=====================================================================
4. Frank Kuitenbrouwer over het digitale zelfbeschikkingsrecht
=====================================================================
Privacy? "Get over it", was het kernachtige antwoord van Scott
McNealy, directievoorzitter van Sun Microsystems, vlak voordat BoF
werd opgericht. Dat had onze Maurice goed begrepen. Niet louter
"privacy" maar de veel bredere "digitale burgerrechten" was het
rechtsgoed waarvoor hij op de bres sprong.
Dat was goed gezien. Op zichzelf was de aandacht voor privacy die
sinds de (mislukte) volkstelling van 1970 de openbare discussie
beheerste, een stap vooruit. Namelijk verder dan de beveiliging van
informatiesystemen tegen onbedoeld gebruik (security). Dat wordt maar
al te vaak gebruikt als handzame bliksemafleider voor de échte vraag:
waarvoor zijn die systemen wél bedoeld?
Dan kom je op dingen als het digitale zelfbeschikkingsrecht van de
burger in de informatiemaatschappij of, om iets anders te noemen,
netneutraliteit. Privacy blijft, niet alleen omdat het de officiële
status van grondrecht heeft, belangrijk. Maar BoF zet terecht hoger
in.
Frank Kuitenbrouwer was van 2005 tot 2009 lid van het
overgangsbestuur van BoF.
=====================================================================
5. Doke Pelleboer over tintelende idealen
=====================================================================
Ik werd, ik dacht door Sjoera Nas, geintroduceerd bij een kleine,
net in het pak gestoken, man, die een plan voor doorstart van BoF
wilde bespreken. Later kwam daar nog een lange, hyperintelligente
man bij. Idealen tintelden weer, ideologie en inhoud voor carriere.
I was charmed, toen, nu en voor altijd. En bits of freedom is de
held, geen persoonsverheerlijking.
Doke Pelleboer was voorzitter van het BoF bestuur.
=====================================================================
6. Ot van Daalen met een pro-tip voor radio interviews
=====================================================================
Het begin van het nieuwe Bits of Freedom was met Axel en Daphne. Het
was een prachtige tijd: pionieren, veel zelf uitvinden, uitproberen,
perfectioneren. Hoe schrijf je eigenlijk een position paper? Hoe
benader je kamerleden? En ook: hoe doe je een interview?
In het begin was het allemaal trial en error, maar we
professionaliseerden snel. Toen we vaker voor interviews werden
gevraagd bereidden we ons ook beter voor. We oefenden vragen, speelde
Pauw & Witteman na, en - mijn favoriete onderdeel - we onderzochten
de blunders van anderen. Wat zouden wíj hebben gedaan als we Martijn
van Dam waren, en we werden doorgezaagd door Matthijs van Nieuwkerk?
[1]
Maar het was niet langer mijn favoriete onderdeel toen een interview
van mij op de snijtafel lag. Een pijnlijk, pijnlijk
krommetenen-interview. Ik hakkelde, kwam niet uit mijn woorden, wekte
de indruk dat ik iets te verbergen had. Ik was niet de enige die dat
vond: waar normaal één of twee vriendelijke zielen mij na afloop van
een radio-optreden via de mail complimenteerden, was dit keer de
kritiek niet van de lucht. De strekking van de klagers: Bits of
Freedom is te belangrijk om door prutsers als jij om zeep geholpen te
worden (eigenlijk een sympathieke boodschap, als je erover nadenkt).
Natuurlijk: er waren redenen waarom ik daar stond te hakkelen. Zo
hielp het niet dat het rond vijf uur in de ochtend was. Misschien had
de interviewer het op Bits of Freedom gemunt. Ook werkte niet mee dat
ik in het voor-interview met de redacteur had gezegd dat ik bepaalde
onderwerpen juist níet wilde bespreken (pro-tip: NIET DOEN, want wat
schetst mijn verbazing dat de interviewer nou juist met díe
onderwerpen het item begon).
Maar dat wist het publiek natuurlijk niet, en doet er verder ook niet
toe. Privacy en communicatievrijheid /zijn/ inderdaad te belangrijk
om door prutsinterviews in de aluhoedjes-sfeer terecht te komen.
Gelukkig kwamen er nog tientallen interviews achteraan, op televisie
en op radio, van mij en van andere teamleden, en we hebben Bits of
Freedom goed op de kaart gezet.
Ik heb mijn les in ieder geval geleerd: als je een interview rond
vijf uur s'ochtends geeft, dan moet je (i) een uur eerder opstaan,
(ii) een dubbele espresso drinken en (iii) géén onderwerp tot
verboden gebied verklaren.
Dat Bits of Freedom nog lang een veelgevraagd gast op radio en
televisie moge zijn, óók in de vroege ochtend!
(Nu wil je natuurlijk weten over welk interview dit gaat. Zij die het
interview hebben gehoord, weten waar ik het over heb. Anderen ga ik
niet wijzer maken want deze zwarte bladzij uit de Bits of
Freedom-geschiedenis moet voor eens en voor altijd worden omgeslagen.
Lang leve het, ehm, right to be forgotten ;) )
[1] http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/87718
Ot van Daalen is advocaat en oprichter van privacykantoor Digital
Defence. Hij was van 2009 tot en met 2013 directeur van Bits of
Freedom.
=====================================================================
7. Daphne van der Kroft over het (niet) vieren van successen
=====================================================================
Successen vieren. Dat is iets waar Ot, Axel en ik niet erg goed in
waren. We hadden veel vaker een borrel kunnen drinken. Dat kwam zeker
niet voort uit onwil, ik denk dat we teveel bezig waren met de
vervolgstap om bij het behaalde resultaat stil te kunnen staan. Het
kwam ook niet voort uit een gebrek aan successen, want die waren er
meer dan zat: Netneutraliteit opgenomen in de Nederlandse wet, de
inzet van DPI voor de handhaving van auteursrecht op internet en het
internetfilter weerhouden, internetvrijheid opgenomen in
verkiezingsprogramma's, mooie avonden tijdens de Big Brother Awards,
etc., etc.
Het grootste succes van BoF zijn al die mensen die ieder op hun eigen
manier opkomen voor internetvrijheid. Van de creatieven die hielpen
bij verschillende campagnes, de bloggers met wie we om de tafel zaten
over het downloadverbod, de lobbyisten die ons leerden over de
Brusselse politiek, de gastbloggers die cruciaal onderzoek deden, de
adviseurs die onder de speed dial stonden tot de onmisbare donateurs
en alle mensen die online hun ideeën met ons deelden. Dat maakt Bits
of Freedom nog steeds vele malen groter dan de som der delen.
Daphne van der Kroft is Public Policy Advisor bij bureau Brandeis.
Zij was Communicatiestrateeg bij BoF.
=====================================================================
8. Axel Arnbak over digitale knollen en citroenen
=====================================================================
De ware humanist laat zich geen knollen voor citroenen verkopen,
parafraseerde Bas Heijne Erasmus ooit eens. Het citaat spookte steeds
door mijn hoofd toen ik met Bits of Freedom een tijdje voor en achter
de politieke schermen mocht kijken. Elke dag weer wordt je eraan
herinnerd, dat het verdedigen van digitale grondrechten een kwestie
is van structureel dealen met de sluwe mens. De mensen die privacy en
communicatievrijheid voortdurend onder druk zetten, hebben er geen
enkele moeite mee om de samenleving de grootst mogelijke onzin te
verkopen en zo letterlijk recht te breien wat krom of gewoonweg evil
is. Knollen voor citroenen.
De voorbeelden zijn zo talrijk, dat je een diep cynisme ontwikkelt
voor politiek en beleidsvorming. Neem netneutraliteit. Net voor het
stemmen in de Tweede Kamer in 2011, was daar ineens een gelikte
campagne van een piepkleine ISP die stelde dat hun zwaar gefilterde
Calvijn-proof-internet niet meer kan. Niet waar [1]. ISPs doken er
natuurlijk bovenop, en herhaalde de zorgen in de Eerste Kamer [2],
maar gelukkig gaf de expertise van, en het vertrouwen in Bits of
Freedom de doorslag. Net voor het stemmen in het Europees Parlement
een paar maanden terug, begint een Europarlementariër een
lastercampagne onder haar collega's dat netneutraliteit
kindermisbruik in de hand werkt, ofzo. Evil [3]. De enige gepaste
reactie was het formuleren van Zenger's Law door Bits of Freedom: "As
a legislative discussion on the internet grows longer, the
probability of someone invoking child abuse approaches 1." [4]
Voor zo'n feestelijke dag, is het hele debakel rondom de bewaarplicht
eigenlijk te triest om op te halen.[5] Maar vier jaar na dato is
misschien aardig om uit de doeken te doen hoe de woordvoerder van
Staatssecretaris Teeven journalisten van het NOS Journaal willens en
wetens voorloog, net voordat we onder grote tijdsdruk een item
voorbereidden voor Acht Uur. In gewobte documenten rondom 'Project
Verkeerstoren' hadden we namelijk ontdekt dat Veiligheid en Justitie
aan het onzalige plan werkte om de reusachtige
telecomgegevens-databank CIOT - waar al jaren echt alles mis mee is -
uit te breiden met bank-gegevens van iedere Nederlander. De vondst
was het gevolg van een typo: het woord "bankgegevens" bleek overal
zwartgemaakt, maar op een plek in de documentenberg was "bank
gegevens" (spatie!) over het hoofd gezien. Tja, de wob-ambtenaar doet
natuurlijk ook maar een ctrl-f'je. Heerlijk, die
'hoe-heeft-dit-kunnen-gebeuren-vergadering' op het departement een
dag later.
Maar goed, we belden het NOS Journaal voor de primeur. Onderweg in
een racende auto probeerde de spindokter/woordvoerder van Teeven een
spaak in onze wielen te steken door te stellen dat voor het opvragen
van bankgegevens toestemming van de rechter-commissaris nodig is.
Oftewel: wat is je probleem? Bij aankomst vroeg de NOS journalist me
direct of dit waar was; ik ontkende verbaasd en wees op het relevante
wetsartikel in Strafvordering. De journalist moest natuurlijk
wederhoor toepassen. Geen antwoord. Kwart over zeven. Stress. Hulde
voor de journalist, Jeroen Wollaars, die besloot het item toch te
maken. En in een moustache-twirlingly evil move, kreeg hij pas net
voor de uitzending een sms'je van de spindokter die realiseerde dat
het item echt in het nieuws kwam in de trant van 'oh, het is toch
geen rechter'. De uitzending leidde tot zoveel onrust, dat het plan
een dag later van de baan was. [6]
Even goed, de bewaarplicht is er nog. Zelfs nadat in april van dit
jaar een Europese rechter de bewaarplichtrichtlijn eindelijk streng
veroordeelt, een zaak aangespannen door de Oostenrijkse en Ierse Bits
of Freedoms, konkelt en spint Teeven onverminderd voort. Waar andere
landen de bewaarplicht meteen intrekken, is Veiligheid en Justitie nu
al vijf (!) maanden aan het hoofdletter-Onderzoeken wat de uitspraak
betekent voor de Nederland [7]. Door de spin van Teeven is Nederland
al maandenlang in digitale grondrechten-overtreding. Gegeven de
waanzinnige situatie, helpt rationele analyse niet meer. We zijn op
Bits of Freedom aangewezen om stevig de beuk erin te gooien.
Recht en beleid zitten boordenvol onzin en leugens. Als de prijs van
vrijheid eternal vigilance is, kunnen we niet zonder de lobby en
campagnes van Bits of Freedom; en een gelukkig steeds robuustere
internationale beweging [8]. Want zonder fulltime waakzaamheid,
nuchtere analyse, scherpe acties, politieke druk, framing en een
flinke dosis humor, gaan slimme marktkoopmannen er met onze digitale
grondrechten vandoor. Zonder de Bits of Freedom's van deze wereld zal
de menselijke aard in een cirkelgang van eigenbelang digitale
grondrechten slachtofferen, en ons knollen voor citroenen verkopen.
[1] https://www.bof.nl/2011/06/06/vragen-en-antwoorden-over-netneutraliteit/
[2] https://www.bof.nl/2012/05/11/netneutraliteit-een-ideologisch-filtervinkje-kan-gewoon/
[3] http://edri.org/mccarthy/
[4] https://twitter.com/bitsoffreedom/status/451647725709582336
[5] https://www.bof.nl/category/prive-communicatie/bewaarplicht/
[6] https://www.bof.nl/2010/11/18/bits-of-freedom-strikes-again-dutch-government-cancels-national-database-on-bank-data/
en http://nos.nl/artikel/197388-justitie-wil-bankgegevens-sneller.html
[7] https://www.bof.nl/2014/06/26/hoe-lang-houdt-teeven-zijn-vuile-was-binnen/
[8] https://www.axelarnbak.nl/2014/04/03/historic-net-neutrality-win-shows-maturing-e-u-digital-rights-advocacy/
Axel Arnbak is Onderzoeker cybersecurity en informatierecht aan het
IViR (UvA) en aan het Berkman Center (Harvard). Hij was jurist
onderzoeker bij BoF.
=====================================================================
9. Janneke Slöetjes over internetactivisten en Club Mate
=====================================================================
Ik heb bij BoF voor het eerst kennisgemaakt met heuse
internetactivisten. De eerste keer was dat nogal een schok: ik ging
naar Brussel om met parlementsleden te praten en daarnaast ging ik
naar een congres. Dacht ik. Het was een meerdaagse bijeenkomst met
een onverwacht groot aantal luchtbedden, een enorme voorraad Club
Mate (heb ik leren drinken), lauwe River Cola (yuk) en kaaschips. Ook
bediende men zich van een voor mij nieuwe communicatiemethode waarbij
instemmend met handen werd gezwaaid. Op zijn zachtst gezegd viel ik
enorm uit de toon. Gelukkig vond niemand mijn aanwezigheid storend en
heb ik sindsdien veel en goed samengewerkt met mensen die ik daar
voor het eerst heb ontmoet. Het totale gebrek aan hierarchie binnen
een grote groep was verfrissend en, zo weet ik nu, meestal super
efficient.
Janneke Slöetjes is bezig met public policy voor Netflix (waar ze nog
geen Club Mate hebben). Ze was jurist onderzoeker bij BoF.
=====================================================================
Over Bits of Freedom
=====================================================================
Bits of Freedom is een privacy en burgerrechten organisatie voor de
informatiemaatschappij en heeft tot doel om de aandacht te vestigen
op burgerrechten aspecten rondom data privacy, filtering, opsporing,
cryptografie, aftappen, vrijheid van meningsuiting en toegang tot
informatie.
Bits of Freedom is gevestigd in Amsterdam en is lid van de European
Digital Rights initiative (EDRi).
https://www.bof.nl
info@bof.nl
tel 06 - 44995711
@bitsoffreedom
Bickersgracht 208
1013 LH Amsterdam
=====================================================================
Nieuwsbrief abonnement
=====================================================================
Abonneren op de Bits of Freedom nieuwsbrief kan via:
https://www.bof.nl/doe-mee/
=====================================================================
======= Bits of Freedom nieuwsbrief Nr.42 23 september 2014 =======
=====================================================================